จดหมายโอลิมปิก ฉบับที่สิบเจ็ด: การออกกำลังกายและเงื่อนไข
ในจดหมายโอลิมปิกนี้ คูเบอร์แต็งแสดงความเห็นต่อการรณรงค์ของฝรั่งเศส ค.ศ.1918 ที่จะบังคับการเล่นกีฬาตั้งแต่อายุหกปี โดยท่านหักล้างความคิดนี้จากหลักการศึกษาที่ว่า การกีฬาไม่สามารถฝึกหัดด้วยการฝืนใจ หากจะต้องการให้เกิดผลตลอดชีวิต นอกจากนี้ การบังคับให้เล่นกีฬาคือสิ่งเป็นไปไม่ได้ในทางปฏิบัติ
มีคำกล่าวว่า ฝรั่งเศสชนกลุ่มหนึ่งต้องการให้บัญญัติกฎหมายที่จะมีบทบัญญัติแรกว่า “พลเมืองฝรั่งเศสทุกคนจะเข้าสู่วัฒนธรรมทางกายตั้งแต่อายุหกปี” โดยหากเนื้อความนี้ไม่ผิด ย่อมเป็นความไร้เดียงสา บ่อยครั้งแค่ไหนในประวัติศาสตร์ที่คำสั่งคล้ายคลึงกันได้ถูกรณรงค์ในเรื่องนี้หรือเรื่องอื่นและทุกคนก็รับรู้ถึงชะตากรรมเดียวกันที่ทำให้สิ่งเหล่านี้ไร้ผลและเป็นโมฆะในชั่วประเดี๋ยวหากไม่ใช่ในวันที่ร่างกฎหมายนั้น ซึ่งเป็นแนวทางเดียวกันกับมาตรการใดก็ตามที่เรียกร้องเงื่อนไขภายนอกหรือภายในเพื่อการรักษาอำนาจไว้ อย่างไรก็ตาม คงจะไม่สามารถกล่าวซ้ำบ่อยครั้งว่า ความเพียรทางกายเป็นสิ่งไม่ปรกติของมนุษย์ซึ่งจะบังคับตนเองภายใต้แรงกดดันของความจำเป็นเฉพาะหน้าหรือเป็นเพราะแรงขับของความปรารถนาที่เปลี่ยนสู่ความจำเป็นเท่านั้น ตามตัวอย่างนี้ อะไรจะเป็นชนิดของข้อจำกัดและใครจะเป็นคนบังคับใช้? ท่านคิดจริงหรือว่า ครอบครัวจะรับผิดชอบภารกิจนี้? ด้วยผลกระทบของเหตุการณ์ปัจจุบันและการประโคมของสื่อมวลชน ก็อาจเป็นไปได้ในสองสามปี หลังจากนั้น หนังสือพิมพ์จะเริ่มคิดถึงเรื่องนี้ พ่อแม่ก็คงเป็นเช่นเดียวกัน จะมีการแต่งตั้งบุคคลประเภทผู้ตรวจกล้ามเนื้อที่รับผิดชอบสอดส่องบ้านเรือนเพื่อตรวจสอบว่า เด็กเล็กก่อนเข้าโรงเรียนจะต้องออกกำลังกายอย่างแข็งขันภายในสายตาของพ่อแม่ตนเอง?…ท่านจะให้เวลากี่เดือนแก่ระบบนี้ก่อนที่พวกเขาจะส่งผู้ตรวจการไปที่ประตูบ้าน? “และจะเป็นสิ่งที่ถูกต้อง” ดังสูตรโบราณที่เคยมี
ในเรื่องนี้ เงื่อนไขจะไม่สำเร็จ ไม่ส่งผลประการใดอย่างแท้จริง โดยจะยังคงต้องการอุปนิสัยใหม่ที่จำเป็นและจะสามารถบรรลุผลทุกประการ ทั้งนี้เนื่องเพราะสิ่งนี้เกิดขึ้นแล้วในอังกฤษ ในสหรัฐอเมริกา ในโบฮีเมีย…โดยพวกเขาสามารถรับมือกับศัตรูร้ายกาจอย่างไม่ทันตั้งตัวได้ และเนื่องเพราะสิ่งนี้กำลังถือกำเนิดขึ้นฝรั่งเศสที่ความทรหดอดทนของประเทศนี้เป็นสิ่งเหนือความคาดหมายทั้งปวง ชาวเยอรมันง่วนอยู่กับการพัฒนาสิ่งนี้ให้เกิดขึ้นในช่วงเวลาแห่งสงครามแต่ก็สายเกินไป ขอให้พวกเราพินิจพิจารณาข้อเท็จจริงเหล่านี้ซึ่งเป็นประโยชน์ต่อการลงมือปฏิบัติ ขอให้พวกเราจงเหยาะเกลือลงบนศรัทธาที่หอมหวานของนักทฤษฎีทั้งหลาย