กลายเป็นกระแสการพูดถึงและแชร์ต่อในโลก Social Media เมื่อ Page Facebook “สังคมศึกษา โรงเรียนสาธิตจุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย ฝ่ายมัธยม” โพสต์ภาพรายวิชาเลือกเสรีที่ระบุชื่อวิชาหนึ่งที่น่าสนใจ คือ วิชา “ป้องกันตัวจากศาสตร์มืด” ซึ่งเป็นชื่อที่คุ้นหูจากนิยายและภาพยนตร์เรื่อง “แฮร์รี่ พอตเตอร์” หลายคนคงสงสัยว่าวิชาที่ชื่อน่าสนใจนี้สอนเกี่ยวกับอะไร เราไปคลายข้อสงสัยกันครับ

จุดเริ่มต้นของวิชาเลือกเสรีที่ตรงใจนักเรียน
อาจารย์พรพรหม ไชยฉัตรพรสุข ผู้อำนวยการโรงเรียนสาธิตจุฬาฯ ฝ่ายมัธยม และ รองคณบดี คณะครุศาสตร์ จุฬาฯ เปิดเผยว่า การออกแบบหลักสูตรของโรงเรียนสาธิตจุฬาฯ ฝ่ายมัธยม นั้น เดิมนักเรียนจะต้องเรียนในรายวิชาที่กำหนด นักเรียนจึงมีข้อเสนอแนะอยากมีวิชาที่ตนสนใจ โดยในปี 2562 โรงเรียนสาธิตจุฬาฯ จึงมีการปรับหลักสูตรเพิ่มวิชาเลือกเสรี นอกจากวิชาพื้นฐานที่เข้มข้นแล้ว จะมีวิชาเลือกเพิ่มเติมที่เกี่ยวข้องกับอาชีพในอนาคตของนักเรียน ในขณะเดียวกัน ก็เพิ่มวิชาที่เป็นสมรรถนะสำคัญ และเรื่องอื่น ๆ ที่เป็นประโยชน์ เช่น ด้านสุขภาพ มีวิชาที่เกี่ยวข้องกับสมุนไพร ด้านกีฬา มีวิชาที่เกี่ยวกับการเป็นผู้ตัดสินกีฬา ส่วนวิชา “ป้องกันตัวในศาสตร์มืด” เป็นอีกวิชาหนึ่งซึ่งเป็นวิชาเลือกเสรีที่โรงเรียนเปิดสอนมาเป็นปีที่ 3 แล้ว

“โรงเรียนสาธิตจุฬาฯ มีเป้าหมายให้นักเรียนมีภาวะผู้นำ และความคิดริเริ่มสร้างสรรค์ เป็นตัวธงนำของโรงเรียน ในขณะเดียวกันเรื่องอื่น ๆ ที่เกี่ยวข้องกับคุณลักษณะของเยาวชนก็ยังเติมให้อยู่ตลอด” ผู้อำนวยการโรงเรียนสาธิตจุฬาฯ ฝ่ายมัธยม กล่าว

ที่มาของวิชา “ป้องกันตัวจากศาสตร์มืด”
อาจารย์กมลชนก สกนธวัฒน์ อาจารย์กลุ่มสาระการเรียนรู้สังคมศึกษา ศาสนา และวัฒนธรรม ผู้เป็นเจ้าของรายวิชานี้ อธิบายว่า จุดเริ่มต้นของวิชา ประกอบด้วย 2 เหตุการณ์ เหตุการณ์แรก คือ มีโอกาสได้คุยกับนักเรียน แล้วพบว่านักเรียนแต่ละคนมีโจทย์ในชีวิตที่แตกต่างกัน แต่สิ่งที่ทุกคนมีเหมือนกัน คือ อยากจะก้าวข้ามผ่านโจทย์ในชีวิตไปให้ได้ ประกอบกับช่วงนั้นสังคมกำลังมีประเด็นปัญหาเกี่ยวกับด้านจิตใจ ความเครียด โรคซึมเศร้า จึงตั้งคำถามกับตัวเองว่า ในฐานะที่เราเป็นครู เราจะช่วยนักเรียนได้อย่างไร

เหตุการณ์ที่สอง เกิดจากโลก Social Media ซึ่งมีการนำเสนอข้อมูลที่เป็นเท็จ มีการสร้าง Hate Speech สร้างความเกลียดชัง หรือแม้กระทั่ง คนที่ใช้ความรู้ในทางที่ผิด ใช้กลโกงทำร้ายผู้อื่น จึงมีความคิดว่า ถ้านักเรียนออกไปเจอกับสังคมที่โหดร้าย เราจะทำอย่างไรให้นักเรียนมีภูมิคุ้มกันที่ดี จึงอยากให้มีวิชาที่สร้างภูมิคุ้มกันให้แก่นักเรียน

ชื่อวิชา “ป้องกันตัวจากศาสตร์มืด” มาจากไหน
อ.กมลชนก เล่าว่า ตอนคิดชื่อวิชา อยากได้ชื่อวิชาที่มีองค์ประกอบ 3 ประการ ประการแรก คือ สะท้อนจุดมุ่งหมายของวิชา เมื่อนักเรียนเห็นชื่อวิชาแล้ว พอจะรู้ว่าเรียนเกี่ยวกับอะไร ประการที่สอง อยากได้ชื่อวิชาที่มีความคิดสร้างสรรค์ แตกต่างจากชื่อวิชาเดิมที่เคยมี ส่วนประการสุดท้าย คือ ต้องเป็นชื่อที่เป็น First Impression ที่ดี จึงนึกถึง “วิชาการป้องกันตัวจากศาสตร์มืด” จากเรื่อง “แฮร์รี่ พอตเตอร์” ซึ่งชื่อนี้สอดคล้องกับสิ่งที่เราอยากนำเสนอทั้ง 3 ประการ

คำว่า “ศาสตร์มืด” คืออะไร
ศาสตร์มืด หมายถึง ปีศาจตัวหนึ่งที่เข้ามาขัดขวาง หรือ เป็นอุปสรรคในการใช้ชีวิตของเรา ในวิชานี้เกี่ยวโยงกับความมืด 2 ด้านด้วยกัน อย่างแรกคือ ความมืดในใจ ไม่ว่าจะเป็นความเครียด ความท้อแท้ใจ การไม่เห็นคุณค่าในตนเอง ซึ่งทั้งหมดนี้เปรียบเสมือนเป็นปีศาจตัวหนึ่งที่ขัดขวางไม่ให้เรามีความสุขในชีวิต เป็นความมืดภายในตัวที่เราต้องจัดการมันให้ได้ ส่วนด้านที่สอง คือ ความมืดจากภายนอก ในสังคมปัจจุบันเต็มไปด้วยการแสดงออก หรือ การใช้คำ โดยเฉพาะใน Social Media ที่มีส่วนสร้างความเกลียดชัง ใช้ความรู้เอาเปรียบผู้อื่น เราจึงควรสร้างภูมิคุ้มกันในตัวที่ดีแก่เด็ก มีเครื่องมือที่จะออกไปเอาชนะได้

วิชา “ป้องกันตัวจากศาสตร์มืด” เรียนอะไรบ้าง
การเรียนการสอนรายวิชา ป้องกันตัวจากศาสตร์มืด ประกอบด้วย การทำกิจกรรม การลงมือปฏิบัติ การจำลองเหตุการณ์ และมีการสะท้อนความคิด สะท้อนการเรียนรู้ สะท้อนคุณค่าของตนเอง เช่น ในอนาคตนักเรียนเจอกับเหตุการณ์ที่กระทบกับตนเอง เมื่อนักเรียนเคยเจอครั้งหนึ่งแล้ว ถ้าเจอกับเหตการณ์เดียวกันนี้อีก จะสามารถย้อนนึกถึงในสิ่งที่เคยเรียน วิธีการที่ใช้ในการป้องกัน เมื่อเจอกับสิ่งนี้สามารถนำไปใช้ในการแก้ปัญหาได้

“ทุกวันนี้สังคมเปลี่ยนแปลงไปจากยุคสมัยก่อนมาก โดยเฉพาะในเรื่องเทคโนโลยี และการเข้าถึงข้อมูล สังคมที่ต้องเรียนรู้จึงไม่ใช่แค่สังคมในชีวิตประจำวัน มีสังคมอีกโลกหนึ่ง คือ ใน Social Media ทำอย่างไรให้นักเรียนใช้ชีวิตทั้งสองอย่างได้อย่างมีความสุข” อ.กมลชนก กล่าวในที่สุด

เสียงสะท้อนจากนักเรียน
นางสาวจิณห์จุฑา เปรมประชา , นายธรรศ อินทรารักษ์สกุล , นายวรดร โกศลพิศิษฐ์กุล และ นายธัญฑ์ กฤษณะเศรณี ตัวแทนนักเรียนที่เรียนวิชาป้องกันตัวจากศาสตร์มืด กล่าวว่า สนใจวิชานี้ เพราะชื่อวิชาน่าสนใจ ส่วนใหญ่วิชาเรียนจะตั้งชื่อค่อนข้างวิชาการ เมื่อได้อ่านรายละเอียดรายวิชาแล้วก็ชอบ เพราะสอนเกี่ยวกับทักษะการใช้ชีวิตประจำวันของเราที่สามารถพบเจอได้ทั่วไป หลังจากได้เรียนแล้ว สนุก เนื้อหาไม่เครียด กิจกรรมสับเปลี่ยนทุกสัปดาห์ เช่น การแสดงละครที่มีบทเกี่ยวกับการปฏิเสธ ต้องปฏิเสธอย่างไรให้อีกฝ่ายรู้สึกไม่เสียใจ สอนเรื่องการเลือกใช้คำพูด การเป็นผู้พูด และการเป็นผู้ฟังที่ดี กิจกรรมดูภาพยนตร์ โฆษณา แล้วถอดบทความออกมาเกี่ยวกับการใช้ชีวิตว่า ได้บทเรียนอย่างไร นำทักษะไปใช้ชีวิตในอนาคตอย่างไร