สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี (สสวท.) ร่วมกับ โรงเรียนบดินทรเดชา (สิงห์ สิงหเสนี) จัดกิจกรรมในโครงการพัฒนาศักยภาพนักเรียนโครงการห้องเรียน พสวท. (สู่ความเป็นเลิศ) ผ่านกระบวนการเรียนรู้วิทยาศาสตร์ “ฟิสิกส์สัประยุทธ์” ประจำปี พ.ศ. 2568 สำหรับนักเรียนโครงการห้องเรียน พสวท. (สู่ความเป็นเลิศ) ระหว่างวันที่ 9-11 มีนาคม 2568 ณ โรงเรียนบดินทรเดชา (สิงห์ สิงหเสนี) โดยมี นายสุรศักดิ์ พันธ์เจริญวรกุล รัฐมนตรีช่วยว่าการกระทรวงศึกษาธิการ เป็นประธานในพิธีเปิด และ รองศาสตราจารย์ ดร.ธีระเดช เจียรสุขสกุล ผู้อำนวยการ สสวท. ได้บรรยายพิเศษ ในหัวข้อ “พสวท. กับการพัฒนาประเทศ” เมื่อวันที่ 10 มีนาคม 2568 ที่ผ่านมา
รศ.ดร.ธีระเดช เจียรสุขสกุล ผู้อำนวยการ สสวท. ได้กล่าวถึงจุดเริ่มต้นของ โครงการ พสวท. เริ่มมาตั้งแต่ ปี พ.ศ. 2527 พัฒนาการของโครงการพัฒนาและส่งเสริมผู้มีความสามารถพิเศษทางวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี (พสวท.) และ การจัดตั้งศูนย์โรงเรียน พสวท. มัธยมศึกษา บทบาทของศูนย์ฯ รวมทั้งกิจกรรมของนักเรียนทุน พสวท. มัธยมศึกษา และทิศทาง แนวโน้มในอนาคต ในการพัฒนาการดำเนินงานพัฒนา และส่งเสริมผู้มีความสามารถพิเศษทางวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยีร่วมกัน และมีการดำเนินงานต่อเนื่องกันมา 3 ระยะ หลังจากการดำเนินโครงการระยะที่ 2 โครงการ พสวท. ได้รับการสนับสนุนให้ปรับเปลี่ยนสถานภาพจาก “โครงการ” เป็น “งานประจำ” ตามมติคณะรัฐมนตรี เมื่อ ปี 2540 และจัดให้เป็นภารกิจหลักหนึ่งของ สสวท. ตั้งแต่ พ.ศ. 2541 เป็นต้นมา
ปัจจุบันมี โรงเรียนศูนย์ พสวท. ระดับมัธยมศึกษา จำนวน 10 แห่ง เปิดรับนักเรียนทุน ม.ปลาย ปีละไม่เกิน 40 คน รายชื่อโรงเรียนศูนย์ พสวท. จำนวน 10 แห่ง ได้แก่ โรงเรียนบดินทรเดชา (สิงห์ สิงหเสนี) โรงเรียนสามเสนวิทยาลัย โรงเรียนศรีบุณยานนท์ โรงเรียนพระปฐมวิทยาลัย โรงเรียนยุพราชวิทยาลัย โรงเรียนพิษณุโลกพิทยาคม โรงเรียนแก่นนครวิทยาลัย โรงเรียนสุรนารีวิทยา โรงเรียนหาดใหญ่วิทยาลัย และ โรงเรียนเบญจมราชูทิศ นครศรีธรรมราช
บทบาทของศูนย์โรงเรียน พสวท. มัธยมศึกษา ประกอบด้วย การสนับสนุนการจัดการเรียนการสอนด้วยหลักสูตรโปรแกรมเสริม พสวท. การสนับสนุนการจัดการเรียนการสอนด้วยหลักสูตรระเบียบวิธีวิจัยที่เข้มข้น การสนับสนุนโปรแกรมการเรียนรู้เทียบมาตรฐานสากล เช่น SAT A-Level TOFEL การดูแลนักเรียนด้วยระบบครู ผู้ประสานงาน และคณะอนุกรรมการที่กำกับดูแล รวมถึง การสนับสนุนให้นักเรียนร่วมกิจกรรมเสริมประสบการณ์ทางวิชาการ และกิจกรรมอื่น ๆ เช่น การฝึกงานกับนักวิจัยพี่เลี้ยงในมหาวิทยาลัย การประชุมวิชาการทั้งในและต่างประเทศ ค่ายวิทยาศาสตร์ การทำโครงงานที่เข้มข้น กิจกรรมเพื่อสาธารณะประโยชน์ต่าง ๆ
เงื่อนไขในการชดใช้ทุน พสวท. ระดับมัธยมศึกษาตอนปลาย จะไม่นับเวลาการปฏิบัติงานตอบแทนทุน ผู้รับทุนต้องศึกษาสำเร็จหลักสูตรมัธยมศึกษาตอนปลายตามเกณฑ์ของทุน พสวท. หากผู้รับทุนไม่ประสงค์ศึกษาต่อเนื่องในระดับที่สูงขึ้นด้วยทุน พสวท. ต้องแจ้งความจำนงภายในเวลาที่กำหนด เพื่อที่จะไม่ต้องชดใช้ทุน หากลาออกจากทุนก่อนกำหนด ต้องชดใช้ทุน 1 เท่าของจำนวนเงินทุนการศึกษา และเงินอื่นใดที่ผู้รับทุนได้รับไปทั้งหมด
จากการทำงานร่วมกับเครือข่ายมากว่า 40 ปี ทำให้เกิดระบบเครือข่ายขนาดใหญ่ที่ครอบคลุมการดำเนินงานทั่วประเทศ โดยมี (1) คณะกรรมการกำหนดนโยบาย (2) คณะอนุกรรมการ พสวท. ดูแลและกำกับการทำงานในแต่ละระดับ รวมถึง (3) เครือข่ายโรงเรียนและครูที่ดูแลให้คำปรึกษานักเรียนทุนระดับมัธยมศึกษา (4) เครือข่ายมหาวิทยาลัยที่มีอาจารย์และเจ้าหน้าที่ดูแลให้คำปรึกษานักเรียนทุนระดับอุดมศึกษาในประเทศ (5) เครือข่ายหน่วยงานดูแลนักเรียนทุนต่างประเทศ (6) เครือข่ายหน่วยงานปฏิบัติงานตอบแทนทุน และ (7) เครือข่ายนักวิจัย/นักวิทยาศาสตร์ทุน พสวท. ทั่วประเทศ/โลก ที่สนับสนุนส่งเสริมซึ่งกันและกันได้ต่อเนื่อง
สสวท. ดำเนินงานตามแผนปฏิบัติการด้านการพัฒนาและส่งเสริมผู้มีความสามารถพิเศษทางวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยีของประเทศ ปี พ.ศ. 2564 – 2580 โดยได้ขับเคลื่อนงานให้แก่ผู้เรียนตั้งแต่ระดับปฐมวัย ระดับโรงเรียน ระดับอุดมศึกษา ไปจนถึงส่งเสริมการทำวิจัยและนวัตกรรม การส่งเสริมขยายฐานเส้นทางอาชีพทั้งในภาครัฐและเอกชน รวมไปถึงการบริหารกำลังคน
ภาพรวมของการพัฒนานักเรียนที่มีความสามารถพิเศษทางวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี เป้าหมาย คือ มุ่งสู่การสร้าง พัฒนา และส่งเสริมนักวิจัยและพัฒนาด้านวิทยาศาสตร์พื้นฐาน/ประยุกต์ เทคโนโลยี และนวัตกรรมวิทยาศาสตร์ ที่ทำงานร่วมกับผู้อื่นได้อย่างมีความสุข และสร้างผลกระทบเชิงบวกให้กับประเทศ
การดำเนินงาน ทุน พสวท. ในปัจจุบัน และแนวโน้มในอนาคต ประกอบด้วย การขยายสาขาวิชา การเชื่อมโยงกับภาคอุตสาหกรรม การสร้างทักษะให้บัณฑิต และการสร้างเส้นทางอาชีพที่ชัดเจน โดยแนวทางความร่วมมือในอนาคต สสวท. และ ศูนย์โรงเรียน พสวท. จะร่วมกันสนับสนุนพัฒนาศูนย์โรงเรียน เช่น การเสริมความรู้และประสบการณ์ให้ครูศูนย์ พสวท. อุปกรณ์ปฏิบัติการ สื่อ และแนวทางการเรียนการสอนใหม่ ๆ เพื่อผลิตกำลังคนด้านวิทยาศาสตร์ในอนาคต เพื่อเตรียมพร้อมรับภาคธุรกิจ/อุตสาหกรรม ที่มีมูลค่าเพิ่มสูง เพราะผลผลิตจาก พสวท. คือ หนึ่งในกำลังสำคัญที่จะสร้างฐานผลิตบัณฑิตสาขาเฉพาะทาง เพื่อขับเคลื่อนอุตสาหกรรมใหม่มูลค่าสูง ซึ่งสอดคล้องกับกรอบแนวทางการเรียนรู้ในอนาคตของ OECD
